Grondslagen van de fysica

De Institutions Physiques van Mw. De Markiezin van Chastellet, hier vertaald als Grondslagen van de fysica, werd gepubliceerd in 1742, als uitgebreide en verbeterde uitgave van een eerdere editie uit 1740. Daarin geeft zij een uitvoerig en deskundig overzicht van de natuurfilosofie en natuurkunde van haar tijd, gebaseerd op inzichten van Descartes, Kepler, Galileo, Huygens, Leibniz en Newton, naast die van vele tijdgenoten die de nieuwe wetenschap hielpen vormgeven.

Zij geeft daarop haar persoonlijke visie en verdedigt als een van de eersten het belang van het begrip bewegingsenergie, of in haar terminologie: levende kracht, als grondslag voor een algemene dynamica. Samen met haar complete vertaling van en commentaar op Newtons Principia getuigt dit boek van haar status als erkend geleerde in een tijd waarin de Verlichting in Frankrijk tot bloei kwam. Haar persoonlijke geschiedenis, waarin haar geliefde en beschermeling Voltaire een centrale plaats innam, getuigt van moed en ambitie die, zoals Margriet van der Heijden in haar inleiding beschrijft, zelfs voor een vrouw van haar afkomst en stand uitzonderlijk was.

Dit boek werd al direct na verschijnen in het Duits en Italiaans vertaald, en speelde zodoende een niet onbelangrijke rol bij de verspreiding van de nieuwe natuurwetenschap in Europa. Zo had het ook invloed op de samenstellers van de beroemde Encyclopédie, waarin delen van haar tekst zijn terug te vinden, en op latere geleerden zoals de filosoof Immanuel Kant. Deze vertaling wil het werk van Mw. De Markiezin van Chastellet onder een Nederlandstalig publiek de bekendheid geven die het verdient.

Mw de Markiezin du Châtelet was een Franse wiskundige, natuurkundige en schrijfster.

Jan-Willem van Holten is natuurkundige. Hij was Fellow van het CERN in Genève en als staflid verbonden aan het Nikhef in Amsterdam; vanaf 1999 was hij tevens bijzonder hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, en sinds 2009 aan de Universiteit Leiden.

Margriet van der Heijden is natuurkundige en bijzonder hoogleraar wetenschapscommunicatie in de natuurkunde aan de TU Eindhoven. Ze is auteur van Denken is verrukkelijk over het leven van Tatiana Afanassjewa en Paul Ehrenfest (Prometheus, 2021) en Ongekend. Over vrouwen in de wetenschap (Nieuwezijds, 2022). Ze schrijft regelmatig voor de NRC.