In archieven, bibliotheken en musea over de hele wereld liggen Nederlandse koloniale bronnen: kilometers aan brieven, verslagen en dagboeken, en depots vol afbeeldingen, kaarten en objecten. Maar de informatie in dit enorme koloniale archief spreekt niet voor zich. Hoe is dit bronnenmateriaal gevormd en welke gevolgen heeft dat voor historisch onderzoek? Hoe ga je als historicus om met racisme, oriëntalisme en eenzijdigheid in koloniale bronnen? En hoe deden historici dat de afgelopen eeuwen?
Dit boek biedt handreikingen aan onderzoekers in drie stappen. Deel I bespreekt de diepe verstrengeling van geschiedschrijving met overzeese handel en koloniaal bestuur, en toont hoe die ook na de formele dekolonisatie nog sporen achterlaat in de historiografie. Deel II richt zich op methodologie. Het behandelt hoe en waarom koloniale bronnen gevormd zijn en biedt aanknopingspunten om die opnieuw, vanuit verschillende perspectieven, te analyseren. Deel III geeft een praktisch overzicht van belangrijke archieven, collecties en typen bronnen: uiteenlopend van overheids- en bedrijfsdocumenten tot mondelinge overleveringen, van kerkelijk rapporten tot scheepsjournalen, en van foto’s tot digitaal materiaal.
Verspreid door het boek staan bovendien interviews met historici, archivarissen en conservatoren in binnen- en buitenland die vernieuwend onderzoek doen in, naar, voorbij en tegen het Nederlandse koloniale archief. Juist nu digitalisering deze bronnen dichterbij brengt dan ooit, is het belangrijk om ze behoedzaam te benaderen en kritische vragen te blijven stellen. Dit boek helpt je op weg.
Alicia Schrikker is hoofddocent koloniale geschiedenis in Leiden. Haar onderzoek richt zich op koloniale samenlevingen in Azië. Ze publiceert over uiteenlopende onderwerpen, van slavernij en natuurrampen tot koloniale mentaliteit. Ze ontwikkelde samen met collega’s het college over koloniale bronnen, waar dit boek uit voortgekomen is.
Sanne Ravensbergen is assistant professor geschiedenis aan de University of Michigan en doet cultuur- en rechtshistorisch onderzoek naar strafrecht in koloniaal Indonesië. Ze is co-redacteur van Islamic law in the Indian Ocean World (Milton 2020) en publiceerde in Itinerario, Journal for Southeast Asian Studies en Law and History Review.
Lennart Bes is historicus en indoloog. Aan de Universiteit Leiden doceert hij Aziatische en koloniale geschiedenis, met een focus op India en Nederlandse koloniale bronnen. Zijn publicaties – waaronder The heirs of Vijayanagara. Court politics in Early Modern South India (Leiden 2022, New Delhi 2023) – betreffen Zuid-Indiase politieke cultuur en VOC-archieven wereldwijd.
Pouwel van Schooten is promovendus aan de Universiteit Leiden binnen het onderzoeksproject ‘Forgotten lineages. Afterlives of Dutch slavery in the Indian Ocean world’. Daarnaast is hij werkzaam als redactie-assistent voor het tijdschrift Itinerario. Journal of Imperial and Global Interactions.
Anita van Dissel is hoofddocent maritieme geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Tot 2015 was zij senior wetenschappelijk medewerker bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie in Den Haag. Haar publicaties illustreren een brede belangstelling, maar haar expertise ligt bij de moderne Nederlandse marine- en koopvaardijgeschiedenis.
